Voedsel uit de lucht

Via het inspirerende boek Not the End of the World van Hannah Ritchie ontdekte ik de fascinerende website Scienceheroes.com. Hier worden ruim 100 wetenschappers gerangschikt op basis van het aantal mensenlevens dat zij hebben gered. Je verwacht misschien namen uit de geneeskunde – de uitvinders van penicilline, antibiotica, of baanbrekende kankermedicatie. Ja, die staan erop. Maar de grootste helden? Dat zijn landbouwwetenschappers Fritz Haber en Carl Bosch. Velen van ons hebben hun leven aan deze twee mannen te danken.

De ontdekking: kunstmest
Hun uitvinding? Ze haalden letterlijk voedsel uit de lucht. Haber en Bosch ontwikkelden de Haber-Bosch-methode, een proces dat stikstof uit de lucht omzet in ammoniak – een essentieel ingrediënt voor kunstmest. Zonder kunstmest zou de helft van de huidige wereldbevolking simpelweg niet in leven zijn.
Fritz Haber, een wetenschapper uit Pruisen/Polen, boog zich eind 19e eeuw over het stikstofprobleem. Stikstofgas (N₂) is inert, maar door het om te zetten in ammoniak (NH₃) kan het worden gebruikt als meststof. Wetenschappers geloofden dat dit onmogelijk was. Haber bewees het tegendeel in 1909, door de juiste combinatie van druk en temperatuur te vinden om stikstof te splitsen.
Carl Bosch, werkzaam bij chemiegigant BASF, schaalde dit proces op tot een industrieel niveau. In 1910 introduceerde hij synthetische ammoniak, waarmee grootschalige kunstmestproductie mogelijk werd. Binnen enkele jaren veranderde de landbouw wereldwijd.

Beiden ontvingen later de Nobelprijs voor Scheikunde voor hun werk.

De impact: 2,3 miljard geredde levens
De Haber-Bosch-methode revolutioneerde de voedselproductie. Dankzij deze technologie konden gewassen op ongekende schaal worden verbouwd, wat honger en sterfte door voedseltekorten drastisch verminderde. Volgens Scienceheroes.com hebben de inspanningen van Haber en Bosch tot nu toe 2,3 miljard levens gered.

Vandaag de dag is kunstmest nog steeds onmisbaar om de wereldbevolking te voeden. Hoewel biologische landbouw steeds vaker als alternatief wordt gepresenteerd, is een volledige overstap - met de huidige wereldbvolking- praktisch onmogelijk zonder enorme voedseltekorten.

De nalatenschap van Haber en Bosch
De Haber-Bosch-methode is een bewijs van hoe wetenschap levens kan veranderen. Hoewel de techniek ook controversiële toepassingen heeft gekend – zoals in de oorlogsindustrie – is de bijdrage aan het voeden van miljarden mensen ongekend.