Van 'pleur op' naar 'kom erbij'

Het actiecomité ‘Voor Ons Nederland’ is een moedige poging om het politieke midden te versterken. Maar het is ook de comebacktour van twee mannen die jarenlang de muziek het populisme mee-componeerden, en nu opeens het volume willen dempen.

Bas Erlings (oud campagneleider VVD) en Klaas Dijkhoff (oud fractievoorzitter VVD) startten deze beweging. Hun doel: het “milde midden” nieuw leven inblazen. Burgers die houden van samenwerking, vooruitgang en rechtsstatelijkheid, maar zich niet gehoord voelen. Prima doelgroep. Sympathiek zelfs.

En daar hoort ook een boek bij: “het spel van de populist”. Geschreven door Erlings waarin hij vooral zijn campagne met Rutte beschreef in 2017, toen Wilders in de peilingen torenhoog stond, een stuk hoger dan de VVD.

Het is een smakelijk geschreven boek, met leuke inzichten in hoe een campagne werkt, wat de factor geluk betekent en hoe spannend het werk eigenlijk is. Echt voer voor politieke junkies.

Maar Erlings wil meer. Hij wil iets uitleggen. Zijn inzicht: die populisten kan je alleen verslaan, als je hetzelfde populistische spelletje gaat spelen. Dus niet inzoomen op de inhoud, maar op het gevoel.

De basis van het succes schrijft hij toe aan Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman. Zijn boek: ‘Thinking Fast and Slow’ kwam in 2012 uit, en beschreef wat marketeers met hun onderbuik al jaren weten: mensen beslissen niet op argumenten maar op gevoel.

De strategie van de VVD? Rutte naar de kapper. Strakkere pakken. Witte overhemden, opgerolde mouwen. Appel op de fiets. Alles voor het beeld van “de gewone man met staatsmanschap”.

Maar dat was niet alles. Wie populistisch spel speelt, heeft een vijand nodig. Dus dat deed Rutte ook. Het werden de mensen die zich niet aanpassen in Nederland. Het werd nooit expliciet gemaakt wie dat precies was, maar iedereen had een beeld: “pleur dan lekker op.”

Ook Klaas Dijkhoff kon er ook wat van. In september 2018 stelde hij voor dat misdrijven die in zogenoemde probleemwijken worden gepleegd, dubbel zo zwaar zouden moeten worden bestraft. Dat zoiets nooit wordt aangenomen, of uiteindelijk ongrondwettelijk wordt bestempeld, dat doet er niet toe. Het ging niet om uitvoering, het ging om het effect.

Fast forward naar nu. Erlings en Dijkhoff presenteren zich als de redder van de democratische nuance. Ze pleiten voor een politiek van hoop. Van verbinding. Van oplossingen. Van wij in plaats van zij. En hun recept?

Kom met een eigen verhaal, domineer de agenda, bouw een positief wij-verhaal, gebruik emotie in plaats van ratio & breng weer energie in de politiek

Maar, dat wordt dan wel door twee mensen gebracht, die eerst de populistische methoden mainstream hebben gemaakt. En ze nemen daar nauwelijks verantwoordelijkheid voor. (Erlings heeft het één keertje over: daar zijn we misschien een lijn overgegaan).

Erlings en Dijkhoff willen nu de brug slaan die ze zelf hebben opgeblazen. En hoewel ik sympathie heb voor het initiatief, ruikt het naar een PR-rebranding van het morele tekort van destijds. Vertrouwen is geen reclamecampagne. Het is geen pak. Het is gedrag - over tijd.