Trump bombardeert Iraanse nucleaire installaties: het begin van een onvoorspelbare oorlog

President Trump heeft toch enigszins onverwachts Iraanse nucleaire installaties gebombardeerd — een daad die het begin markeert van een conflict waarvan de uitkomst volstrekt onzeker is. Historicus Phillips P. O’Brien waarschuwt: oorlogen verlopen zelden snel of voorspelbaar. Hij schetst drie mogelijke scenario’s: een succesvolle ‘goede oorlog’, een langdurige impasse of een escalerende ramp. Zijn centrale boodschap: wie nu al denkt te weten hoe dit afloopt, begrijpt oorlog niet.

Een paar voorbeelden uit het verleden als waarschuwing:

1. Irak (2003 – Tweede Golfoorlog)
De VS namen Bagdad binnen enkele weken in, maar de bezetting mondde uit in een jarenlange, bloedige opstand.

2. Afghanistan (2001–2021)
De Taliban werden in het begin verjaagd, maar keerden terug. Na twintig jaar oorlog verlieten de VS het land, waarna de Taliban de macht opnieuw overnamen.

3. Rusland-Oekraïne (vanaf 2022)
Veel analisten voorspelden dat Oekraïne binnen dagen zou vallen. Drie jaar later is er nog steeds oorlog.

Waarom het nog te vroeg is voor conclusies

1. Gebrek aan betrouwbare informatie
Hoe groot de schade aan Iran’s nucleaire programma is, weten we niet. Zonder zogeheten Battle Damage Assessment blijft elke inschatting speculatief.

2. Onvoorspelbare reacties
Iran heeft talloze opties: onderhandelen, afwachten, raketaanvallen, cyberaanvallen of steun aan proxy-milities. Niemand weet nog welke koers zij zullen kiezen.

3. Oorlog is geen schaakspel
Conflicten verlopen zelden lineair. Politieke beslissingen, economische druk, publieke opinie en internationale reacties kunnen het verloop radicaal beïnvloeden.

Kortom: we bevinden ons pas in het eerste hoofdstuk van een verhaal waarvan niemand het einde kent.

Maar wat nou als het toch een totale oorlog wordt?

Het artikel “Why Liberal Democracies Win Total Wars” op Engelsberg Ideas geeft een hint: democratieën winnen meestal grote conflicten.

De grote oorlogen van de 20e eeuw testten niet alleen legers, maar hele samenlevingen. En opvallend genoeg waren het telkens weer de liberale democratieën die als overwinnaars uit deze totale oorlogen kwamen. Niet omdat ze sterker begonnen, maar omdat ze beter konden meebewegen.

1. Democratieën produceren beter – als het moet
In oorlog is massaproductie cruciaal: vliegtuigen, schepen, munitie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schakelden de Verenigde Staten hun industrie razendsnel om: autofabrieken gingen tanks bouwen, staalfabrieken werden munitieproducenten. Niet op bevel van bovenaf, maar dankzij ondernemerszin, decentrale besluitvorming en brede publieke steun.

Ter vergelijking: Nazi-Duitsland begon sterk, maar bleef gevangen in bureaucratie, interne rivaliteit en de grillen van Hitler. Democratieën starten vaak traag, maar bouwen gestaag momentum op – en dat is doorslaggevend in een langdurig conflict.

2. Het thuisfront is cruciaal
Een oorlog win je niet alleen aan het front, maar ook door de samenleving thuis draaiende te houden. Democratieën zijn hier sterker in, juist omdat regeringen verantwoording moeten afleggen en burgers betrokken blijven.

Winston Churchill begreep dit. Zijn beroemde toespraken – zoals “we shall never surrender” – waren meer dan retoriek: ze waren morele beloften aan het volk. In totalitaire regimes werd kritiek onderdrukt. Maar zonder feedback is leren onmogelijk. En zonder draagvlak is volhouden onhaalbaar.

3. Aanpassingsvermogen als wapen
In oorlog verandert alles voortdurend. Wie niet leert, verliest. Democratieën maken fouten – maar ze mogen die ook erkennen en bijstellen. Commandanten worden vervangen, strategieën herzien, bondgenootschappen aangepast.

Conclusie: de kracht van kwetsbaarheid
Liberale democratieën winnen geen oorlogen omdat ze perfect zijn, maar omdat ze zichzelf kunnen verbeteren. Omdat ze fouten durven bespreken. Omdat ze hun burgers vertrouwen én verantwoordelijkheid geven.
Openheid is geen zwakte. Het is een strategie. Misschien wel onze sterkste troef in de strijd om de toekomst.