Knife: Meditations After an Attempted Murder

Op 12 augustus 2022 werd Salman Rushdie neergestoken, net voordat hij zou starten aan een lezing.

Rushdie, een van de belangrijkste schrijvers van de laatste decennia, is bij het grote publieke vooral bekend van de fatwa die leider van Iran van Khomeini, eind jaren 80, over hem uitsprak na het verschijnen van zijn boek De Duivelsverzen.

De angst om vermoord te worden was - ruim 30 jaar na de fatwa - geen dagelijkse aanwezigheid meer. Rushdie woonde in New York met zijn nieuwe liefde, en was een productief schrijver. Tot 12 augustus 2022.
Een idioot, een moslim-fundamentalist geboren na de fatwa, die slechts een paar YouTube filmpjes van Rushdie had gezien, besloot hem te vermoorden. De jongeman stormde het podium op en begon -op hem in te steken, onder andere in zijn gezicht (door zijn oogbal heen), nek en buik. Rushdie heeft het wonderbaarlijk genoeg overleefd, al moet hij voortaan half-blind en met een slecht functionerende hand door het leven.

Een dergelijke aanslag is vreselijk ingrijpend, op alle vlakken.

Dit boek is Rushdies antwoord. Zijn aanvaller probeerde hem te vermoorden met een mes, de literatuur vormt Rushdies repliek. Het is een prachtig boek geworden. Het gaat gaat over de aanslag, wat het met Rushdie mentaal en fysiek heeft gedaan, over hoe het herstel is verlopen. Maar ook hoe het zijn vrouw ook raakt; en hoe het hun liefde dreigt te veranderen.

Het is een prachtig relaas van een bijna dode man die besluit weer te gaan leven, en aan de zijde van zijn vrouw, op wie hij hevig verliefd is, stap voor stap weer het licht in stapt. Heel bijzonder is het hoofdstuk waarin Rushdie een fictieve dialoog met zijn aanvaller voert. En waarmee hij uiteindelijk zijn aanvaller, die hij consequent ‘the A” noemt, reduceert tot een passant in zijn leven. Hem niet eer gunt om belangrijk te zijn.

Het boek is tevens een eerbetoon aan de liefde, aan familie, en vrienden en aan de kracht van het woord om alle haat, eenzaamheid en godsdienstwaanzin het hoofd te bieden. Ik was ontroerd, bij vlagen geëmotioneerd en ben onder de indruk van de taal die Rushdie weet te vinden om zijn twijfels, pijn en liefde van het papier te laten opstijgen. Krachtig door zijn kwetsbaarheid.

Aan het einde herhaalt hij zijn prijzenswaardige standpunt over religie (het is een prive-aangeleglendheid, die anderen niets mag opleggen, en sowieso kan geen enkel idee gevrijwaard zijn van kritiek). Hij schrijft dat dit het laatste zal zijn wat hij over godsdienst te zeggen heeft.