Het wordt niet meer zoals vroeger, wen er maar aan

Met de NAVO-top in aantocht, en de discussies die oplaaien of wij in Europa ook 5% van het Bruto Nationaal Product moeten uitgeven, ging ik op zoek naar een verhaal wat verder gaat dan de headlines (doet Spanje wel of niet mee, welke overlast hebben we allemaal, en hoe gaat het eigenlijk met de escortservices tijdens de top)

En in plaats van experts uit Europa, Nederland of Amerika, kwam ik een podcast tegen van een Australiër: Hugh White. Hij is een een emeritus hoogleraar in strategische studies aan de Australian National University. En heeft een prachtige stem, dus die 2 uur en 48 minuten waren zo voorbij.

De terugkomst van de multipolaire wereld

Wij zijn allemaal opgegroeid onder de Amerikaanse invloedsfeer. En na de koude oorlog was het een unipolaire wereld, één land had alle macht: de VS. Maar professor White verzucht: “het probleem is dat mensen de huidige situatie vaak als permanent en onvermijdbaar zien. En dat is het niet.” 

De dominantie van Amerika na de koude oorlog, is een uitzondering in de wereldgeschiedenis. Na het ineenstorten van de USSR kreeg Amerika die uitzonderingspositie in de schoot geworpen.

Nu met de opkomst van China, Rusland, India en Indonesie (!), komt er weer een multipolaire wereld. Professor Whit zegt daarover: “Liever had ik het ook anders gezien, want ik hield van die unipolaire wereld, maar de second best-optie is een niet chaotische overgang naar een wereld die wordt gedomineerd door meer machten”

Waarom dan wel de koude oorlog?

Amerika is al lang geleden bezig geweest met het loslaten van die wereld waar zij de enige echte machthebbers waren. Als ze dat wel hadden willen zijn, hadden ze al eerder, bijvoorbeeld onder Obama veel meer moeten investeren daarin. Toen China opkwam als militaire macht, begin deze eeuw, stelde de US daar niet veel meer tegenover. Ook het magere ingrijpen in Oekraïne van de Amerikanen is daar een voorbeeld van.

Maar waarom in WO1, WO2 en de koude oorlog wel? Een heel simpel ding: eigen veiligheid. Toen was de heersende gedachte, als in Eurazië een macht opstaat die zo machtig wordt, dat het ons kan bedreigen, moeten we er iets aan doen. Of het dus Duitsland (2x) of Rusland was: ingrijpen voor het te laat is.

In de koude oorlog was zelfs het idee: we zijn bereid om over te gaan op een kern-oorlog, om de Amerikaanse macht te beschermen.

Wat is er nu anders? Amerika voelt zich veiliger. En de kosten zijn te hoog. Zowel in geld als in slachtoffers. Er is geen Amerikaanse president (nu en in de toekomst) die zegt: we moeten een kernkop op een Amerikaanse stad riskeren, om Kiev te redden. En dus is er misschien wel veel retoriek, maar geen echte actie. Het kost de Amerikanen gewoonweg te veel.

Het is te laat. Anderen zijn te machtig geworden.

Een multipolaire wereld, hoe ziet dat er uit?

Meerdere (atoom) machten op de wereld, dat is wel een donkerdere wereld, maar niet noodzakelijk een ellendige of chaotische wereld, aldus White. We moeten alleen de overgang goed managen. De taart over de wereld wordt opnieuw verdeeld, en iedere supermacht zal z’n eigen invloedssfeer claimen.

Dan zullen er ook harde afwegingen moeten worden gemaakt. Professor White doet dat telkens met een simpele rekensom: zijn landen bereid om hierover met elkaar in nucleair conflict te gaan?

Taiwan

Taiwan is onverdedigbaar tegenover de Chinezen op de lange termijn. Alles wat Amerika zou proberen leidt of tot een verlies voor Amerika, of een catastrofale nucleaire oorlog. En de Amerikanen zullen nooit Beijing bezetten, zo zegt White. Als je de Chinezen wilt weghouden van hypermoderde chips, kan je beter bommen leggen bij die chipfabrikanten op het eiland bezit (80% van alle chips komen uit Taiwan), dan het land verdedigen tegen een Chinese inval.

Oekraïne

Ook daar is White (beangstigend) realistisch in. Dat zal waarschijnlijk onder de invloedssfeer van Rusland komen. Omdat niemand het land nucleair wil verdedigen. Dat zie je de Europese Unie ook niet doen. White vraagt zich af of de EU de Baltische staten echt wil verdedigen. Polen is volgens hem de grens.

Japan

Is goed verdedigbaar, maar zal waarschijnlijk wel nucleaire wapens aanschaffen, om zich tegen de dominantie van China te gaan verdedigen.

Zuid-Korea

De vijandige noorderbuur heeft een atoombom, waarschijnlijk gaat Zuid-Korea daar ook naartoe bewegen, omdat het niet meer vertrouwt dat de US ze zal beschermen.

Europa

Europa is goed gepositioneerd om een supermacht te worden. Wij hebben zoveel geld te besteden, dat we ons zelf kunnen verdedigen tegen Russische overmacht. Maar dan zullen we ons politiek wel beter moeten gaan organiseren, meer integreren. Ook hier zal de atoomkwestie opspelen: Frankrijk wil wel de wapens delen, maar er uiteindelijk wel zelf over beslissen. White voorspelt dat dat nog zal veranderen, anders zullen de Polen en de Duitsers waarschijnlijk zelf gaan investeren in deze technologie.

Donkere toekomst? White vindt van niet.

White zegt vooral: wordt realistisch. Stop kidding yourself. De Amerikanen hebben Europa altijd verdedigd voor hun eigen veiligheid. Ze deden het niet omdat ze ons leuk vinden (vinden ze niet), maar voor zichzelf. Nu ziet Amerika dat ze die uni-polaire wereld niet kunnen vasthouden, en ze wanen zich veilig op hun eigen landmassa. Dan moeten we het dus zelf gaan doen.

Dat betekent voor Europa militair op eigen benen staan en allianties aangaan die voor beide partijen goed zijn. Ja, meer wapens, meer dreiging, maar niet per definitie een donkerdere wereld. Moet het alleen goed gemanaged worden.