Focus is het nieuwe IQ

Heb je dat weleens? Dat je opeens 1,5 uur aan een hebt gewerkt, dat de tijd is gevlogen, en dat je daadwerkelijk dingen voor elkaar hebt gekregen? Top-of-the-mountain gevoel toch? De gemiddelde kantoormedewerker wordt gemiddeld iedere 3 minuten afgeleid. Iedere 3(!) minuten. En als je weet dat het tenminste 25 minuten duurt om weer in volle focus te raken, is het schrijnend duidelijk dat de gemiddelde kantoormedewerker nooit meer echt aan werkt toe komt. En de hele dag vult met afleidingen (en frustratie dat dingen nooit afkomen).

En daarom stond het boekje “Focus is het nieuwe goud” van de Vlaamse schrijver Elke Geraerts voor mij hoog op mijn leeslijst. Want ik heb —vooral in tijden van drukte, en weinig slaap— de neiging om ontzettend snel afgeleid te raken. En voordat je het weet zit je zo weer 20 minuten filmpjes te kijken op X. Ver-Schri-kke-lijk.

Ik interviewde Elke voor mijn programma Werkverkenners —waarin we ons afvroegen of we de telefoon op de werkvloer moesten verbieden— en ik raakte geïnteresseerd in haar werk.

En natuurlijk is de smartphone de grote boosdoener. Zij omschrijft het als een gokmachine op zakformaat. Niet letterlijk, maar sociale media kennen dezelfde mechanismen die gokken ook zo aantrekkelijk maken. Hoe dat werkt? Een like —op je leuke vakantiefoto— en er komt wat dopamine vrij. “Iemand heeft me gezien, jippie!”. Alleen soms krijg je nauwelijks iets, en soms juist heel veel. En dat is vaak compleet random. Juist daardoor wordt het zo aantrekkelijk.

Er is een onderzoek gedaan naar duiven. Een Amerikaanse psycholoog B.F. Skinner deed een duif in een doos met een knop. Als de duif de knop indrukte, kreeg het een beloning. Logisch toch? Ja. Maar als de beloning variabel en onvoorspelbaar was, drukten de duiven veel vaker. “Je weet maar nooit of er nog iets aankomt”, schrijft Geraerts. Je snapt de link met social media..

Is er wat aan te doen? Zeker. Ze geeft heel veel tips, maar een paar heb ik opgevolgd.

1. Nooit meer je telefoon in je zak doen. Ik doe het nu een week, wat een heerlijke bevrijding. Omdat het ding fysiek niet in de buurt is (dus ook niet ergens op tafel) grijp je er steeds minder naar. Dus gewoon ergens in een jaszak of tas. Ver weg.

2. Je bent niet weerloos. Zie het weigeren van social media gescrol als een training in beheersing. Dus als je een craving krijgt, stel het 5 minuten uit. Als je er dan nog zin in hebt, mag je, maar waarschijnlijk is net niet nodig.

3. Design better. Net zoals je geen chips in huis moet halen als je wil afvallen, is het ook onhandig om niks te doen aan je telefoon als je er last van hebt. “Haal de rotte-app eruit”. Ik heb nu mijn telefoon zo ingericht dat alle verslavende apps een limiet hebben, en dat tijdens werktijd er geen telefoontjes doorheen komen behalve van mijn assistente en mevrouw De Jong.

4. Start een omgekeerd ochtendritueel. Was een opmerkelijke in het boek. Sommige mensen zweren bij vroeg opstaan, en dan eerst journallen, yoga, sporten, eten, en dan uitgerust aan het werk gaan. Hier wordt voorgesteld om het omgekeerde te doen. De eerste 90 seconden nadat je wakker bent, zijn je hersenen het meest receptief om meteen in focus te komen. Dus, vroeg de wekker, meteen achter het bureau, en beginnen aan die grote belangrijke taak. En dan pas lekker ontbijten.