Boek: dit wil je écht niet weten

Het werk van spionnen verandert. Was vroeger het werk vooral mensen benaderen, met doelwitten afspreken in rumoerige cafe’s, en met een mini-cameraatje foto’s maken van geheime documenten, is door de komst van het internet, maar vooral de smartphone alles veranderd. 

Want de ouderwetse spion bestaat nog wel, maar het werk wordt steeds meer overgenomen door hackers van geheime diensten. Door  dat we steeds meer digitaliseren, leven we meer en meer in een surveillance staat, waar buitenlandse spionnen je makkelijk kunnen volgen door alle data die je achterlaat.

Het boek: “Dit wil je écht niet weten - over de onvoorstelbare wereld achter je scherm”, van Volkskrant-journalist Huib Modderkolk heb ik in een weekend uitgelezen. En eerlijk gezegd: zoveel nieuws stond er voor mij niet in (basically: een hacker kan overal inkomen, en buitenlandse overheden schikken voor weinig terug). Maar toch boeit het van A tot Z. En het zet aan het denken.

Want we denken te weinig na over de lange termijn effecten van de steeds verder gaande digitalisering. Een paar voorbeelden:

• Leuk hoor al die foto’s van jezelf op het net. Maar nu kan je met gezichtsherkenning ook andersom zoeken. Een journalist die met een bron in een cafe wil afspreken wordt zo wel heel makkelijk ontmaskerd. 

• Ander voorbeeld: we hebben het —als een bedrijf wordt gehackt— vaak over de korte termijn impact. De systemen kunnen niet meer draaien. We moeten door. De lange termijn effecten —China steelt bedrijfsgeheimen die miljarden euro’s waard zijn— daar hebben we het liever niet over. Sterker nog, bedrijven die door zo’n Chinese hack getroffen zijn, houden het vanwege de afzetmarkt liever onder de pet.

• Nog een: vroeger haalden mensen kun nieuws vooral uit de kranten, of van het nieuws op radio of TV. Nu halen jongeren het vooral van sociale media, waar het wemelt van de trollenlegers die op slinkse en doeltreffende manier de maatschappij willen ontwrichten. Boeiend en schrijnend voorbeeld van de Rutgers Stichting die door de lentekriebel-week opeens tot aanmoediger van pedofilie werd gebombardeerd. 

• Of nog iets: wij Nederlanders hebben het TRIP systeem uitgevonden, waarbij we in- en uitreizigers op Schiphol goed in de gaten kunnen houden. Hartstikke mooi, want mensen met kwade bedoelingen kunnen we nu sneller aanpakken. Alleen het systeem wordt nu ook verkocht aan landen als Saodie-Arabie, die maar wat geïnteresseerd zijn in het feit of hun inwoners tijdens de Gay-Pride in Amsterdam zijn geweest. 

Huib Modderkolk beschrijft het allemaal door zijn ogen als onderzoeksjournalist, waar het vaak zoeken en graven is voordat je een verhaal hebt. En je denkt aan het einde: “dit wil ik best weten, maar de doos van Pandora is geopend, en die gaat nooit meer dicht”.