Al die Amsterdamse mensen: Van de Zeedijk tot de Bijlmer

Soms voelt Amsterdam irritant. Fatbikes die je omver rijden, toeristen die de fietspaden blokkeren, winkels die steeds meer op elkaar lijken. En dan kunnen we ook gaan klagen: ‘vroeger was alles beter’. Well.. Dan moet je even een tijdreis maken naar het stadsarchief in Amsterdam.

Bezoek vooral de fototentoonstelling "Al die Amsterdamse mensen – Foto’s 1970-1990". En je realiseert je: vroeger was het pas écht rauw. Dit is geen nostalgische reis door een lief verleden, maar een noestige blik op een stad in transitie. Verloedering, krakersprotesten, verpaupering én hoop. Het was fascinerend, confronterend en enorm leerzaam om te zien hoe Amsterdam er nog niet zo lang geleden uitzag.

Wat vooral opvalt? Hoe uitgesproken mensen waren. In hun kleding, hun acties, hun vechtlust

Amsterdam toen en nu: van krakers tot fatbikes

Amsterdam in de jaren ’70 en ’80 was een stad in verval. Leegstand, heroïneproblematiek en de grootschalige sloop van complete buurten om ruimte te maken voor stadsvernieuwing. De metro werd aangelegd, met kaalslag in de Nieuwmarktbuurt als gevolg. Bewoners voelden zich in de steek gelaten.

Daar ontstond verzet. De kraakbeweging groeide. Niet alleen uit praktische noodzaak, maar ook als daad van rebellie. En dat zie je terug in de fotografie van die tijd.

Vergelijk dat met nu. De chaos lijkt meer van buitenaf te komen: de toeristenstromen, de gestroomlijnde cafés en die eindeloze fatbikes. Waar de krakers destijds de stad letterlijk openbraken, lijkt de huidige chaos vooral een bijproduct van commercie.

Maar bovenal: toch de energie van die stad, dat gevoel dat je op een plek bent waar het gebeurt, dat is er nog steeds.

De kracht van beelden: de Zeedijk, de Bijlmer en de kantoortuin

De tentoonstelling zit vol met beelden die verhalen vertellen. Ik heb ervan gesmuld! Een paar hoogtepunten:

De Zeedijk – het rauwe hart van de stad
De foto's van Ed van der Elsken laten de Zeedijk zien zoals je die nu nauwelijks kunt voorstellen. Bewegende beelden van totaal verloederde straten, krakers die actievoeren, heroïnegebruik op de stoep. Maar ook een bruisende energie: mensen die vechten voor hun plek in de stad.

De Bijlmer – een hoopvolle start
De Bijlmer, net opgeleverd. De droom van een nieuwe, moderne woonwijk. Hoogbouw, luchtbruggen, veel groen. De fotografie van Ata Kandó laat die hoopvolle start prachtig zien. Maar we weten hoe het verder ging: de sociale problemen, de eenzaamheid, het mislukken van het concept. Toch voel je in deze beelden dat alles ooit begon met een ideaal.

De kantoortuin – werken zoals toen
Ik weet dit vooral nog van de tijd dat je als kind mee mocht naar het kantoor van je vader. Michel Pellanders legde de kantoorwereld uit de jaren 80 vast. Lange bureaus, grote ordners, typemachines, en computers zo groot als hele afdelingen. Geen flexplekken, geen thuiswerken, maar een wereld van papier, rookruimtes, en de baas met z’n benen op het bureau.

Kleding, subculturen en de verdwenen paradijsvogels

Wat me vooral opviel in de tentoonstelling: hoe kleurrijk de mensen eruitzagen. Van de punks tot de hippies, van de nozems tot de Surinaamse Amsterdammers die gefotografeerd werden door Ata Kandó. Mensen leken meer uitgesproken in hun stijl.

De foto’s van Ed van der Elsken vangen dat perfect: lange jassen, felgekleurde truien, hoeden, kapsels die schreeuwden om aandacht. Mensen durfden zichtbaar te zijn.

Vergelijk dat met nu. De stad lijkt visueel vlakker geworden. Paradijsvogels zijn zeldzamer. Of zijn we ze gewoon minder gaan zien?

Mijn tip? Ga kijken!

Echt. Ga deze tentoonstelling zien. Wees er snel bij, want het eindigt op 26 januari 2025. Het laat je de stad met andere ogen bekijken. Misschien inspireert het je wel om je eigen buurt met meer aandacht te bekijken. Want als deze beelden iets bewijzen, dan is het dat iedereen deel uitmaakt van de geschiedenis van een stad. En over 50 jaar, zitten we weer met verbazing te kijken naar foto’s van gassies op fatbikes.