De man die ons uit de droom hielp

Het moest een keer gebeuren, Daniel Kahneman is overleden. Hij is 90 geworden.
 Hij is de man die ons heeft geleerd dat we geen rationele wezens zijn. De man die aan de basis staat van de gedragswetenschap. De psycholoog die de Nobelprijs voor de economie heeft gekregen. In het bos van invloedrijke gedragswetenschappers is Daniel Kahneman de eik. De oervader.

Zijn beroemdste werk is Thinking Fast and Slow, in het Nederlands Ons Feilbare Denken. Ik lees non-fictie boeken altijd met een potlood in de hand, om de interessante passages aan te strepen. Dit boek heb ik helemaal volgekrast.

Een van de belangrijkste lessen van dit boek is dat onze hersen twee systemen hebben: Systeem 1 en Systeem 2. Systeem 1 zorgt voor onze primaire reactie: snel, intuïtief, en doorgaans emotioneel. Systeem 2 is ons langzamere, bewustdenkende brein.

Systeem 1 gaat automatisch, voor Systeem 2 moet je een beetje je best doen.

De volgende vraag toont mooi aan hoe dit werkt.

Een honkbalknuppel en bal kosten samen 1,10 euro. De knuppel is een euro duurder dan de bal. Hoeveel kost de bal?

Veel mensen zeggen meteen: 10 cent. Wie Systeem 2 even laat draaien weet al snel dat het 5 cent is.

Kahneman toonde aan dat we keuzes maken die logisch noch consistent zijn en vaak ook niet ons belang dienen. Zo nemen we nemen dure verzekeringen voor goedkope apparaten. We zitten zonder problemen uren in de auto voor een kleine korting, maar als het een grote aankoop betreft is hetzelfde bedrag als meerprijs geen enkel probleem.

Een slechte afsluiting kan je hele ervaring verpesten. Zo verpest en ruzie op de laatste dag van een verder fantastische vakantie ons herinnering aan de hele trip. Sinds Kahnemans onderzoek over ”verliesaversie” weten we dat verlies wel twee keer zoveel pijn doet als deugd goed doet. Anders gezegd: 100 euro winnen heeft veel minder effect op ons geluksgevoel dan dan 100 euro verliezen.

Dat is psychologie. De mens is erg onvoorspelbaar. We zijn een emotionele diersoort.

Kahnemans werk heeft allerlei terreinen beïnvloed: we begrijpen medische missers beter, politieke onderhandelingen, hoe je sporttalent moet evalueren.

Als je betere beslissingen wilt maken over moeilijke onderwerpen, moet je je echt bewust zijn van je vooroordelen, en hoe je impulsieve brein werkt. Zodat je een soort vangrail inbouwen, dat Systeem 2 inschakelt.


Rens ziet vooral in het werk van Rory Sutherland mooie, praktische toepassingen van de lessen van Kahneman. Sutherland slelt dat we te vaak zoeken naar tehchnologische oplossingen: middels engineering, gadgets of wetgeving. Terwijl psychologische oplossingen veel effectiever zijn. Want: “the Human Mind does not run on logic, as the horse does not run on petrol”.
Zie ook deze leuke clip.